22 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਸਸਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਦੁੱਧ

11/09/2025

ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਦੀ ਕੀਮਤ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗੀ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਲਟਰਾ-ਹਾਈ ਟੈਂਪਰੇਚਰ (UHT) ਦੁੱਧ ‘ਤੇ GST 5% ਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ 0% ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਦਲਾਅ 22 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ UHT ਦੁੱਧ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਘਟਣਗੀਆਂ। ਇਹ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਕ ਕੀਤੇ ਤਾਜ਼ੇ ਦੁੱਧ ‘ਤੇ ਕੋਈ GST ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਤਾਜ਼ੇ ਦੁੱਧ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਕੁਝ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਕਹਿ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਦੁੱਧ 3-4 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਸਸਤਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਗੁਜਰਾਤ ਕੋਆਪਰੇਟਿਵ ਮਿਲਕ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ (GCMMF) ਦੇ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਯੇਨ ਮਹਿਤਾ ਨੇ ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀ ANI ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, “ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਊਚ ਦੁੱਧ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ‘ਤੇ GST ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜ਼ੀਰੋ ਸੀ।” ਇਸ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੁੱਧ ਦਾ ਥੈਲਾ ਖਰੀਦਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਕੀਮਤ ਉਹੀ ਰਹੇਗੀ। ਸਿਰਫ਼ UHT ਦੁੱਧ ਖਰੀਦਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਕੁਝ ਰਾਹਤ ਮਿਲੇਗੀ। UTH ਦੁੱਧ ਕੀ ਹੈ? ਇਹ ਆਮ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ?

ਅਤਿ-ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ (UHT) ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਪੈਕ ਕੀਤਾ ਦੁੱਧ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ੈਲਫ ਲਾਈਫ, ਸਟੋਰੇਜ ਵਿਧੀ ਅਤੇ ਸੁਆਦ। ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੌਰਾਨ UHT ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 135-140°C ‘ਤੇ ਸਿਰਫ਼ 2-5 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਉਬਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਕੀਟਾਣੂ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਦੁੱਧ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ, ਆਮ ਪੈਕ ਕੀਤੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ 72°C ‘ਤੇ 15 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਇਸਨੂੰ ਪਾਸਚੁਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ)। ਇਹ ਸਿਰਫ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਹੋਰ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਣੂ ਬਚੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

UHT ਦੁੱਧ ਇੱਕ ਖਾਸ ਸੀਲਬੰਦ ਪੈਕਿੰਗ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਪੈਕ ਖੋਲ੍ਹਣ ਤੱਕ ਫਰਿੱਜ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਹ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਪੈਕ ਕੀਤੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਹਰ ਸਮੇਂ ਫਰਿੱਜ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਟਿਕਦਾ।

ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਸੁਆਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਫ਼ਰਕ ਹੈ। UHT ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ “ਪਕਾਈ ਹੋਈ” ਗੰਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਆਮ ਦੁੱਧ ਦਾ ਸੁਆਦ ਤਾਜ਼ਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਦੋਵੇਂ ਲਗਭਗ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ, UHT ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਜੋ ਕੁਝ ਵਿਟਾਮਿਨਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫੋਲੇਟ) ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਘਟਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।

UHT ਦੁੱਧ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਰਿੱਜ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। ਆਮ ਪੈਕ ਕੀਤਾ ਦੁੱਧ ਜਲਦੀ ਖਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਹਰ ਸਮੇਂ ਠੰਡਾ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਪ੍ਰੀਜ਼ਰਵੇਟਿਵ (ਰਸਾਇਣ) ਨਹੀਂ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ। UHT ਦੁੱਧ ਦੀ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਸਿਰਫ ਇਸਨੂੰ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਤੇ ਗਰਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੈਕਿੰਗ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ।